Heb je weleens het gevoel dat je steeds in dezelfde situaties belandt, terwijl je echt dacht dat je het deze keer anders zou aanpakken? Dat je goed nadenkt, toch keuzes maakt – en achteraf denkt: hoe kwam ik hier nou weer in terecht?
Je brein is briljant, maar ook behoorlijk eigenwijs. Het maakt onbewuste afwegingen op basis van oude patronen en overtuigingen – vaak zonder dat je het doorhebt. In dit artikel lees je hoe jouw persoonlijk script (uit de Transactionele Analyse) en cognitive biases samen een krachtige filter vormen voor hoe jij denkt, voelt en handelt. En vooral: hoe je daar bewustzijn in kunt brengen, zodat je ruimte maakt voor nieuwe keuzes.
In dit artikel lees je:
- Wat een persoonlijk script is
- Wat cognitive bias is
- Hoe je script je cognitive bias beïnvloed
- Wat het effect hiervan is in de praktijk
- Wat je met dit inzicht kunt doen
1. Wat is een persoonlijk script?
In de Transactionele Analyse is je persoonlijk script een onbewust levensplan dat je in je vroege jeugd hebt gevormd. Het is gebaseerd op conclusies die je trok over jezelf, anderen en de wereld, vaak onder invloed van je omgeving (zoals ouders, opvoeders of cultuur). Dit script stuurt je overtuigingen, verwachtingen en gedrag, vaak zonder dat je je daar bewust van bent.
2. Wat zijn cognitive biases?
Cognitieve biases zijn systematische denkfouten die je waarneming en oordeel beïnvloeden. Ze ontstaan vaak als mentale “snelkoppelingen” die je brein gebruikt om snel beslissingen te nemen, maar die ook tot vertekeningen kunnen leiden (zoals confirmation bias, negativity bias, etc.).
3. Hoe beïnvloedt je script je cognitieve bias?
Je persoonlijk script kan cognitieve biases versterken of voeden, doordat het je onbewust aanstuurt om de wereld te zien op een manier die bij je script past. Bijvoorbeeld:
-
Confirmation bias: Je zoekt (onbewust) bewijs dat je scriptverhaal klopt.
Scriptvoorbeeld: “Ik ben niet goed genoeg” → je ziet vooral kritiek en negeert complimenten. -
Negativity bias: Je brein let extra op negatieve signalen, vooral als je script gaat over afwijzing of falen. Scriptvoorbeeld: “De wereld is onveilig” → je overwaardeert risico’s en onderschat kansen.
-
Attribution bias: Je schrijft succes toe aan toeval, en fouten aan jezelf – als je script je vertelt dat je eigenlijk niet competent bent.
4. Het effect in de praktijk
Je script kan als een filter fungeren: het kleurt wat je waarneemt en hoe je situaties interpreteert. Daardoor:
-
Versterkt het bepaalde biases: Je brein selecteert wat past binnen je script.
-
Beperkt het je gedrag: Je laat kansen liggen of herhaalt ineffectieve patronen.
-
Beïnvloedt het je zelfbeeld en relaties: Je blijft binnen het ‘bekende’ verhaal, ook als dat niet helpend is.
5. Wat kun je ermee?
Door bewust te worden van je script (via inzicht in jouw overtuigingen) en hoe het je denken beïnvloedt, kun je:
-
Biases herkennen en beter reguleren.
-
Je gedrag en keuzes bewuster maken.
-
Ruimte creëren voor nieuwe overtuigingen en gedrag.
Klaar om te leren hoe dit jouw keuzes beïnvloed?
Ben je benieuwd hoe jouw script jouw samenwerking, keuzes of leiderschap beïnvloedt? Bij Shift Space bieden we trainingen en sessies waarin je die patronen leert herkennen – én ruimte maakt voor verandering.
👉 Bekijk het trainingsaanbod op Shiftspaceacademy.nl
