Als de techniek en het plan klopt, maar de samenwerking hapert
In digitale verandertrajecten draait het niet alleen om technologie of processen. Het draait om samenwerking. Om afstemmen, feedback geven, eigenaarschap nemen, ruimte voelen om te zeggen wat je denkt — zelfs als dat ongemakkelijk is.
Als dat niet goed wordt begeleid ontstaan overleggen waarbij je denkt: “Wat gebeurt hier nou eigenlijk?” De woorden klinken logisch, de agenda is helder, en toch voel je dat er iets schuurt. Mensen haken af, vermijden elkaar of zeggen “prima”, maar je weet: dit gaat straks in de praktijk weer vastlopen.
Wat hier speelt, zit niet in het plan. Het zit in het teamgedrag tijdens het gesprek. In hoe mensen reageren, sturen, volgen of afhaken — vaak zonder dat ze het zelf doorhebben.
En daar komt het concept Gedrag in Gesprek om de hoek kijken. Een waardevol hulpmiddel binnen procesbegeleiding bij complexe samenwerking en verandering.
In dit artikel lees je:
- Wat Gedrag in Gesprek is
- Waarom dit belangrijk is bij digitalisering of agile werken
- Wat de kracht van bewustwording hierin is
- Wat mij hierin raakt
- Hoe je hier mee aan de slag kunt
Een fragment uit The Apprentice, waarbij volop psychologisch spel aan de hand is.
1. Wat is gedrag in gesprek?
Met “Gedrag in Gesprek” bedoel ik een toegankelijke, praktische vertaling van wat Organizational Transactional Analysis (OTA) in essentie doet: het zichtbaar maken van de gedragspatronen die teams laten zien tijdens communicatie. Dus niet wát mensen zeggen, maar hoe ze zich gedragen in het gesprek — vaak onbewust.
Het gaat om vragen zoals:
- Neemt iemand de leiding, of juist niet?
- Past iemand zich automatisch aan, zonder echt mee te denken?
- Komt iemand telkens in de verdediging, zelfs bij goedbedoelde feedback?
- Reageer ik als collega, leider of teamlid vanuit rust — of vanuit controle, irritatie of angst?
Deze gedragingen bepalen of samenwerking soepel verloopt of juist stroef. OTA noemt dit communicatie vanuit de Ouder-, Kind- of Volwassene-positie. In Gedrag in Gesprek noem je het eenvoudig:
- Sturend gedrag
- Afhankelijk gedrag
- Volwassen, gelijkwaardig gedrag
Door je bewust te worden van je rol in het gesprek, ontstaat keuzevrijheid. Je hoeft niet automatisch te controleren, te pleasen of te vermijden. Je kunt op een volwassen, open manier reageren — zelfs in spannende situaties.
2. Waarom is dit belangrijk bij digitalisering of agile werken?🎯
Bij digitalisering en verandering komt complexiteitsdenken kijken. Want in complexe organisaties kun je niet alles vooraf ontwerpen of beheersen. Oplossingen ontstaan al doende, in interactie. Juist daarom is het cruciaal hoe mensen met elkaar praten. De kwaliteit van samenwerking bepaalt of je beweging krijgt — of vastloopt in controle en ruis.
In een verandering worden veel gesprekken ongemakkelijk:
- IT zegt: “We hebben dit nodig.”
- De business zegt: “Maar dat werkt niet in de praktijk.”
- En het projectteam denkt: “Laat ons gewoon ons werk doen.”
Als je alleen naar inhoud kijkt, blijf je in cirkels draaien. Maar als je kijkt naar gedrag in het gesprek — Wie neemt initiatief? Wie haakt af? Wie trekt de regie naar zich toe? — dan kun je het patroon veranderen.
3. De kracht van bewustwording 🌱
Wat ik zo waardevol vind aan deze manier van kijken, is dat het niet moralistisch is. Er is geen ‘fout gedrag’. Alleen gedrag dat werkt — of niet werkt in de context van je samenwerking.
Door mensen te laten zien: “Hé, je reageert hier heel sturend, of juist terughoudend, herken je dat?” ontstaat ruimte. Niet voor drama of diepgraven, maar voor beweging. Voor een ander gesprek. Voor eigenaarschap.
En precies dat is wat je nodig hebt in een organisatie die wil veranderen: volwassen interactie in een complexe werkelijkheid. Niet zwart-wit, maar afgestemd op wat zich aandient in het moment.
4. Wat mij hierin raakt
Zelf ben ik altijd geïntrigeerd door wat niet wordt uitgesproken. De stiltes, de gebaren, de spanningen onder tafel. OTA — en in het verlengde daarvan “Gedrag in Gesprek” — geeft mij een manier om die laag zichtbaar te maken. Zodat mensen zichzelf en elkaar beter begrijpen. Niet in theorie, maar in de praktijk. In de overleggen, de projectgroepen, de veranderkamers.
Daar begint het echte werk.
5. Wil je hiermee aan de slag?
Of je nu werkt in IT, beleid, HR of verandermanagement: als je merkt dat gesprekken blijven steken, patronen zich herhalen of samenwerking stroef voelt, dan is Gedrag in Gesprek een waardevolle ingang.
Ik help je graag met:
- Een workshop of teamsessie
- Een quickscan van gedragspatronen in je team
- Of gewoon: even samen kijken naar wat er (niet) wordt gezegd
Want soms zit de grootste doorbraak… in een klein gesprek dat wél klopt. Juist in een complexe omgeving.
6. Samengevat
- Gedrag in Gesprek is een praktische vertaling van Organizational Transactional Analysis (OTA) en helpt zichtbaar te maken hoe mensen zich gedragen in communicatie. Niet de inhoud, maar de interactie — wie stuurt, wie volgt, wie haakt af — bepaalt of samenwerking werkt.
- In digitale en agile transformaties, waar veel complexiteit speelt, is het van cruciaal belang om niet alleen naar processen te kijken, maar naar wat er in gesprekken gebeurt. Complexe vraagstukken vragen immers niet om controle, maar om contact en afstemming in het moment.
- Door gedrag bewust te maken, ontstaat ruimte voor volwassen, gelijkwaardige interactie — de basis voor echte verandering. Geen drama, geen oordeel, maar beweging. Soms ligt de grootste doorbraak in dat ene gesprek dat wél klopt.
